Dr Teresa Jadczak-Szumiło
Choroba i śmierć jako sytuacja graniczna.
Teresa Jadczak-Szumiło
Dr nauk społecznych, psycholog
Karl Jasper filozof, psychiatra jako egzystencjalista zajmował się w swoich rozważaniach sytuacjami granicznymi. Sytuacja graniczna oznacza aktualne położenie w jakim znalazł się. Położenie, w którym nie sposób uniknąć cierpienia. Granicznym doświadczeniem jest ta krytyczność, kiedy nie chcemy mierzyć się z bólem, ale nie mamy wyjścia, ponieważ są takie sytuacje w naszym życiu, których nie możemy uniknąć. Samo uświadomienie sobie tej nieuchronności stawia nas w konieczności zmierzenia się ze znaczeniem tej sytuacji dla nas.
Poszukiwanie odpowiedzi jest fundamentalnym doświadczeniem dla każdego, kto mierzy się z tym procesem. Nikt z nas, kto stanie w obliczu sytuacji granicznej nie może od niej uciec. Możemy podejmować różne działania, aby się nie mierzyć, ale te pytania i tak wrócą. Karl Jaspers mówił o sytuacji granicznej jako o nieuchronnym negatywnym układzie, w jakim musi znaleźć się każdy człowiek, ze względu na naszą ograniczoną ludzką naturę. I właśnie taką sytuacją jest nieuchronność śmierci.
Każdy z nas żyjąc prędzej czy później zmierzy się z nieuchronnością umierania. Staniemy wtedy pod „ścianą” i mimo przeżywania wewnętrznego cierpienia musimy spojrzeć mu w twarz, nie możemy go „ominąć”, udawać, że nie istnieje. Pierwszy raz mierzymy się ze śmiercią, kiedy umiera ktoś inny z naszego otoczenia. Jeśli jest to osoba bliska pytania stają się tak wyraźne, że zatrzymują nas. Poszukiwanie odpowiedzi na nie wiąże się zawsze z cierpieniem, z bólem i tęsknotą za tymi, którzy odeszli. W końcu przychodzi czas, kiedy musimy zmierzyć się z własną śmiercią i nieuchronnością naszego istnienia i świadomością, że jesteśmy wobec niej bezradni. Aby zmierzyć się z taką sytuacją graniczną musimy wykazać się ogromną dojrzałością. Cierpienie jakie powoduje nieuchronność umierania, może być złagodzone bliskością i relacją z drugim człowiekiem. To właśnie powinno nam uświadamiać, jak bliskość i budowane w życiu więzi, mogą pomóc nam w poszukiwaniu odpowiedzi na tak fundamentalne pytanie z jakim mierzy się człowiek: pytanie o sens naszej ludzkiej egzystencji.
Teresa Jadczak-Szumiło
Dr nauk społecznych, psycholog
